چطور با فرزندم حرف بزنم که گوش بده؟
گفتوگوی مؤثر با کودک، پایهی یک خانواده سالم و رابطهی عاطفی عمیق است. اگر شما هم بارها از خودتان پرسیدهاید:
«چرا فرزندم به حرفهایم گوش نمیدهد؟»
بدانید که این مشکل نهتنها مربوط به کودک، بلکه به سبک ارتباطی ما والدین هم مربوط است. در این مقاله یاد میگیریم:
چرا کودکان دبستانی حرف والدین را نمیشنوند
اشتباهات رایج در ارتباط کلامی با فرزند
تکنیکهای طلایی گفتوگوی مؤثر با کودک ۶ تا ۱۱ ساله
چرا بچهها حرف والدین را نمیشنوند؟
۱. انتخاب زمان نادرست
وقتی کودک غرق در بازی یا برنامهی موردعلاقهاش است، مغزش آمادهی دریافت پیام شما نیست.
۲. لحن آمرانه یا تحقیرآمیز
فرمان دادن یا انتقاد تند باعث میشود کودک احساس امنیت نکند و در برابر شما جبهه بگیرد.
۳. پیامهای مبهم یا پشتسرهم
«لباسات رو عوض کن، اتاقت رو مرتب کن، چرا اینقدر ریختوپاش کردی؟»—ذهن کودک خسته میشود و پیام اصلی گم میشود.
۴. نبود الگوی شنیدن فعال در خانه
وقتی ما حرفهای کودک را نادیده میگیریم یا سریع قضاوت میکنیم، او هم یاد میگیرد گوش ندهد.
اشتباهات رایج والدین در گفتوگو با کودک
۱. فقط دستور دادن
کودکی که همیشه فقط میشنود «باید»، «نباید»، «الان»، کمکم انگیزهی همکاری را از دست میدهد.
۲. استفاده از تهدید و تنبیه
جملاتی مثل «اگه نیای محروم میشی» شاید لحظهای جواب بدهند، اما رابطه را تضعیف میکنند.
۳. نادیده گرفتن احساسات
وقتی کودک میگوید «نمیخوام برم کلاس» و والد پاسخ میدهد «غر نزن»، گفتوگو متوقف میشود.
۴. قطعکردن حرف کودک
وقتی صحبتش را نیمهکاره قطع میکنیم یا سریع نظر میدهیم، احساس بیارزشی میکند.
تکنیکهای طلایی گفتوگوی مؤثر با کودک
💡 ۱. همدلی قبل از راهکار
قبل از اصلاح یا راهحل، احساس او را بشنوید.
مثال بد:
«باز هم اتاقت بههمریختهست!»
مثال درست:
«میبینم خستهای. میخوای اول استراحت کنی بعد اتاقت رو جمع کنی؟»
🔑 نتیجه: کودک احساس درکشدن میکند و راحتتر همکاری میکند.
💡 ۲. سؤال به جای دستور
بهجای گفتن «مشقاتو بنویس»، بپرسید:
«میخوای مشقاتو الان بنویسی یا بعد از عصرانه؟»
🔁 این کار باعث میشود کودک احساس قدرت و مشارکت داشته باشد.
💡 ۳. گوش دادن فعال
کودکی که احساس میکند شنیده میشود، بیشتر گوش میدهد.
تماس چشمی داشته باشید
کلامش را بازگویی کنید: «فهمیدم که امروز ناراحت شدی چون…»
نپرید وسط حرفش
💡 ۴. استفاده از «پیام من»
بهجای سرزنش، احساس خود را توضیح دهید.
بهجای:
«تو همیشه بینظمی!»
بگویید:
«من وقتی اتاق خیلی شلوغه، استرس میگیرم. دوست دارم با هم مرتبش کنیم.»
💡 ۵. زمان مناسب برای صحبت
وقتی کودک خسته، گرسنه یا هیجانزده است، زمان مناسبی برای گفتوگو نیست.
یک مکث کوچک و درخواست برای گفتوگو در وقت بهتر، نتیجهای فوقالعاده خواهد داشت.
تمرینهای ساده برای تقویت ارتباط با کودک
✅ دفتر احساسات روزانه:
با هم هر شب یک احساس بنویسید: «امروز احساس… کردم چون…»
✅ بازی تکرار فعال:
یک جمله بگویید، کودک باید دقیق آن را تکرار کند و برعکس.
✅ سؤالهای خیالی:
«اگه تو معلم بودی، چی کار میکردی وقتی یکی تکلیفشو ننوشته بود؟»
✅ قصهسازی مشترک:
با جملهای شروع کنید: «یه روز یه بچه تصمیم گرفت خودش کارای خونه رو انجام بده…»
نتیجهگیری
کودکانی که احساس شنیدهشدن میکنند، شنوندهی بهتری میشوند.
ارتباط مؤثر با کودک، ترکیبی از توجه، همدلی، زمان مناسب و سبک گفتوگوی محترمانه است. این مهارتها، پایهگذار اعتماد، همکاری و رابطهای گرم بین والدین و کودک هستند
